نمونه دادگاه قیامت درون جان شماست!

نمونه دادگاه قیامت درون جان شماست!

از آن جا که مسئله زندگى پس از مرگ و دادگاه عظیم رستاخیز براى انسانى که در محدوده این جهان زندانى است مطلب تازه اى به نظر مى رسد. خداوند نمونه کوچکى از آن دادگاه را در همین دنیا به ما ارائه داده است که نامش دادگاه وجدان است. ولى فراموش نکنیم که گفتیم نمونه کوچکى از آن است.


نمونه دادگاه قیامت درون جان شماست!

از آن جا که مسئله زندگى پس از مرگ و دادگاه عظیم رستاخیز براى انسانى که در محدوده این جهان زندانى است مطلب تازه اى به نظر مى رسد. خداوند نمونه کوچکى از آن دادگاه را در همین دنیا به ما ارائه داده است که نامش دادگاه وجدان است. ولى فراموش نکنیم که گفتیم نمونه کوچکى از آن است.

بگذارید این مطلب را روشن تر بیان کنیم:

انسان در برابر اعمالى که انجام مى دهد در چند دادگاه محاکمه مى شود.

نخستین دادگاه همان دادگاه هاى معمولى بشرى است، با تمام ضعف ها و نارسائى ها و کمبودهایش.

گرچه وجود همین دادگاه هاى معمولى اثر قابل ملاحظه اى در تخفیف جرائم دارد، ولى اساس و پایه این دادگاه ها چنان است که هرگز نمى توان از آنها انتظار اجراى عدالت کامل داشت.

زیرا اگر قوانین نادرست و قاضیان ناصالح به آن راه یابند که تکلیفش روشن است، رشوه خوارى ها، پارتى بازى ها، روابط خصوصى، بازى هاى

سیاسى و هزار درد دیگر، چنان آن را از اثر مى اندازند که باید گفت عدمش به ز وجود، چرا که وجودش عامل اجراى مقاصد شوم خودکامگان است!

و اگر قوانینش عادلانه و قاضیانش آگاه و با تقوى باشند باز هم بسیارند مجرمانى که مى توانند آنچنان ماهرانه عمل کنند که آثار جرمى از خود باقى نگذارند.

یا آنچنان پرونده سازى و صحنه سازى در دادگاه راه بیندازند که دست و بال قاضى را ببندند و قوانین را بى اثر سازند.

دومین دادگاه که از این حساب شده تر و دقیق تر است دادگاه «مکافات عمل» است.

اعمال ما آثارى دارد که در کوتاه مدّت یا دراز مدّت دامان ما را خواهد گرفت.

اگر این یک حکم عمومى نباشد لااقل درباره بسیارى صادق است.

حکومت هایى را دیدیم که بناى جور و ظلم و ستم گذاردند و هر چه از دستشان ساخته بود کردند، امّا سرانجام در همان دامى که خود بافته بودند افتادند. و عکس العمل هاى اعمالشان دامانشان را گرفت و چنان سقوط کردند و نابود شدند که اثرى از آنها جز لعن و نفرین باقى نماند. از آنجا که مکافات عمل همان روابط علّت و معلول و پیوندهاى عینى خارجى است کمتر کسى مى تواند با صحنه سازى ها از چنگال آن رهایى یابد.

تنها نارسائى این دادگاه این است که عمومى و کلّى و همگانى نیست، و به همین دلیل ما را از دادگاه بزرگ رستاخیز بى نیاز نمى کند.

سوّمین دادگاه که از این هم دقیق تر و حساب شده تر است دادگاه «وجدان» است.

در حقیقت همان گونه که منظومه شمسى با آن نظام شگرفش به صورت بسیار کوچکى در دل یک اتم خلاصه شده، مى توان گفت که دادگاه قیامت نیز ماکت کوچکش در درون جان ماست.

زیرا در درون وجود انسان نیروى مرموزى است که فلاسفه آن را «عقل عملى» مى نامند و قرآن مجید «نفس لوامه اش» مى خواند و امروز از آن به «وجدان» تعبیر مى کنند.

همین که کار خوب یا بدى از انسان سر بزند به سرعت این دادگاه تشکیل مى شود و بدون سر و صدا، امّا کاملا جدّى و اصولى، محاکمه را شروع مى کند، و نتیجه حکمش را به صورت مجازات ها یا تشویق هاى روانى به اجرا درمى آورد.

گاه آنچنان مجرمان را از درون شلاق مى زند و تحت شکنجه روحى قرار مى دهد که مرگ را با آغوش باز استقبال مى کنند، و آن را بر زندگى ترجیح مى دهند، و در وصیّت نامه خود مى نویسند اگر ما دست به خودکشى زدیم براى نجات از ناراحتى وجدان بود!

گاه در مقابل یک کار خوب انسان را آنچنان تشویق مى کند که او را به وجد و سرور وامى دارد، آرامشى عمیق در درون جان احساس مى کند، آرامشى بسیار دل انگیز و توصیف ناکردنى که لذت و شکوه آن در هیچ بیانى نمى گنجد.

این دادگاه عجایب و ویژگى ها دارد:

1- در این دادگاه قاضى، شاهد و مجرى حکم و تماشاچى همه یکى

است، همان نیروى وجدان است که شهادت مى دهد قضاوت مى کند و سپس آستین بالا مى زند و حکم خود را اجرا مى کند!

2- بر خلاف دادگاه هاى پر سر و صداى عادى که گاه یک محاکمه چندین سال به طول مى انجامد، محاکمه این دادگاه برق آساست، و معمولا نیاز به وقت و زمان ندارد، البته گاه براى ثابت شدن مدارک جرم و کنار رفتن پرده هاى غفلت از مقابل چشم دل نیازمند به زمانى هست، ولى بعد از ارائه مدارک، صدور حکم فورى و قطعى است.

3- حکم این دادگاه یک مرحله اى است و از دادگاه استیناف و تجدید نظر و دیوان عالى و مانند آن در این جا خبرى نیست.

4- این محکمه فقط کیفر نمى دهد، بلکه به وظیفه شناسان نیز پاداش مى دهد، بنابراین دادگاهى است که هم نیکان و هم بدان در آن جا محاکمه مى شوند و به تناسب اعمالشان پاداش و کیفر مى بینند.

5- کیفرهاى این دادگاه هیچ شباهتى با کیفرهاى معمولى ندارد، در ظاهر، نه زندانى، و نه شلاّق، و نه چوبه دارى، و یا جوخه آتشى، امّا گاه چنان از درون مى سوزاند و به زندان مى افکند که دنیا با تمام وسعتش براى انسان تنگ مى شود، تنگ تر از سلّول انفرادى یک زندان مخوف و وحشتناک.

خلاصه، این دادگاه از نوع دادگاه هاى این جهان نیست که از نوع دادگاه رستاخیز است.

عظمت این دادگاه به اندازه اى است که قرآن به نام آن سوگند یاد کرده و در کنار دادگاه رستاخیزش نهاده، مى گوید:

(لا اقسم بیوم القیامة و لا اقسم بالنفس اللوامة ایحسب الانسان ان لن نجمع عظامه بلى قادرین على ان نسوى بنانه) سوره قیامت، آیات 1 تا 4.

«سوگند به روز رستاخیز و سوگند به وجدان بیدار و سرزنش کننده، آیا انسان چنین مى پندارد که استخوان هاى پراکنده او را جمع آورى نمى کنیم، (چنین نیست)، قادریم که حتى انگشان او (حتّى خطوط سرانگشتانش را که معرِّف شخص است) همچون روز نخست بسازیم».

البته با تمام این اوصاف این دادگاه نیز به حکم دنیایى بودنش نارسایى هایى دارد که ما را بى نیاز از دادگاه قیامت نمی‌کند زیرا:

1- قلمرو وجدان همه چیز را در بر نمى گیرد و متناسب قلمرو فکر و تشخیص انسان است.

2- گاه انسان فریبکار ماهر حتّى مى تواند وجدان خود را فریب دهد و به اصطلاح بر سر وجدان خود کلاه بگذارد.

3- گاه نداى وجدان در بعضى از گنهکاران آن قدر ضعیف مى شود که به گوش آنها نمى رسد.

و از این جا ضرورت دادگاه چهارم دادگاه بزرگ عالم رستاخیز روشن مى شود.

 

فکر کنید و پاسخ دهید

1- انسان در چند دادگاه - در واقع - محاکمه مى شود؟

2- مشخّصات دادگاه اوّل و نام آن چیست؟

3- ویژگى هاى دادگاه دوم کدام است؟

4- دادگاه سوم چه خصوصیاتى دارد؟

5- امتیازات و ضعف هاى دادگاه وجدان را بر شمرید.